تعهدات بیمه گر در مقابل بیمه گذار از چه زمان شروع میشود؟

بیمه؛ عقدی متفاوت

جمله ی رو به رو معمولا در رابطه با دیگر قرارداد ها گفته نمیشود: این قرارداد تا زمانی که کاملا منعقد نشود هیچ اعتباری ندارد! دلیل تاکید بر این امر آنست که قرارداد بیمه برخلاف اکثریت قرارداد ها طی جلسات مختلف به مرحله انعقاد کامل میرسد. بنابراین صرف پشت سر گذاشتن مثلا مراحل اول و دوم، بیمه گر را نسبت به جبران هیچ خسارتی متعهد نمیکند.

مراحل انعقاد قرارداد بیمه

مرحله اول

اعلام ریسک از جانب بیمه گذار است. این مرحله با پر کردن سندی به اسم پیشنهاد بیمه توسط بیمه گذار و تحویل آن به بیمه گر کامل میشود.

این فرم توسط بیمه گر از پیش تهیه شده است و به وی امکان دسترسی کامل به اطلاعات بیمه گذار و اطلاعات ریسک مورد پوشش را خواهد داد. که با توجه به آن بتواند در رابطه با قبول یا عدم قبول این تعهد و میزان حق بیمه تصمیم گیری کند.

بیمه گذار در این فرم تمام اطلاعات مربوط به خود و ذی نفع (در صورتی که شخصی غیر از خود وی باشد) را ذکر کرده، موضوع بیمه و تقاضای پوشش ریسک را اعلام مینماید.

وی تمامی این موارد را با دقت و صداقت ذکر میکند چراکه در صورت احراز اطلاعاتی خلاف واقع، گمان به سونیت داشتن بیمه گذار خواهد رفت.

این سند صرفا پیشنهادی از طرف بیمه گذار است و هیچ تعهدی به وجود نمی آورد.

مرحله دوم

پذیرش ریسک و تعیین حق بیمه توسط بیمه گر است. اگر بیمه گر بدون هیچ قید و شرطی موضوع بیمه را بپذیرد و حق بیمه را تعیین کند، این مرحله نیز تکمیل میشود. اما بیمه گر موظف به قبول کلی یا بی قید و شرط موضوع قرارداد نیست.

البته این در رابطه با بیمه های اجباری نیست و اگر پیشنهاد بیمه اجباری با شرایط متعارف به بیمه گر تقدیم شود، وی موظف به قبول ان است. اما در غیر این صورت به دلایلی مثل  نبودن موضوع ریسک در حوزه فعالیت بیمه گر یا بالا بودن احتمال وقوع خطر میتواند امتناع کند.

یا میتواند شرایطی را تعیین کند. مثلا برخی خطرات را از پوشش بیمه استثنا کند یا پوشش را مشروط به برخی اقدامات امنیتی از جانب بیمه گر کند.

اگر پاسخ بیمه گر کاملا منطبق با خواسته بیمه گذار نباشد، به معنای پذیرش بیمه توسط بیمه گر نیست؛ بلکه به معنای پیشنهاد جدیدی از جانب بیمه گر است که این بار باید مورد قبول بیمه گذار قرار گیرد.

اگر بیمه گذار شرایط یا حق بیمه تعیین شده توسط بیمه گر را بپذیرد، در آنصورت قرارداد امضا و کامل میشود و اعتبار آن اغاز میگردد. اما مرحله قبل میتواند در قالب چندین جلسه و تبادل سند طول بکشد و تا پایان توافق نهایی هیچ تعهدی بر دوش بیمه گر نیست.

زمان آغاز تعهدات بیمه گر پس از انعقاد قرارداد

پس از انعقاد قرارداد بیمه تعهدات بیمه گر از چه زمانی شروع میشود؟ مثلا اقای ب وارد شرکت بیمه میشود. قرارداد بیمه عمر بین او و شرکت بیمه به صورت کامل منعقد میشود. اقای ب متعهد میشود که تا دو روز آینده مبلغ حق بیمه را پرداخت نماید و از شرکت رسید بگیرد. با بیمه نامه از شرکت خارج شده و در مسیر خانه تصادف میکند و دار فانی را وداع میگوید. تکلیف چیست؟

قرارداد بیمه مثل هر قرارداد دیگری تابع مفادی است که طرفین بر سر آن توافق کرده اند. بنابراین در هر مورد برای کشف چگونگی تعهدات طرفین در مقابل هم و زمان انجام آن باید به متن قرارداد مراجعه کرد.

ما سه احتمال را در نظر خواهیم گرفت:

یک:

در بیمه نامه هیچ اشاره ای به زمان شروع تعهدات بیمه گر نشده است، پس طبق اصل با صرفا تکمیل انعقاد قرارداد تعهدات بیمه گر شروع میشود و شرکت بیمه بدشانس در مثال ما موظف به پرداخت مبلغ تضمینی موضوع بیمه است! این احتمال این روزها با افزایش دقت بیمه گر ها هنگام نگارش قرارداد بسیار پایین است اما بازهم غیرممکن نیست.

دو:

ممکن است در بیمه نامه زمانی برای شروع تعهدات تعیین شود. مثلا بیست و چهار ساعت پس از انعقاد کامل قرارداد! یا از ساعت ۲۴ فلان تاریخ! در آن صورت حتی اگر اقای  ب حق بیمه ی خود را هم پرداخت کرده اما از زمان مرگش چند ساعت به شروع تعهدات بیمه گر باقی مانده باشد، بیمه گر هیچ تعهدی نسبت به پوشش این خسارت ندارد!

سه:

در بیمه نامه ذکر شود که شروع تعهدات بیمه گر مشروط به پرداخت اولین حق بیمه یا بیست و چهار ساعت پس از آن است. در این صورت بیمه گر میتواند حتی از تحویل بیمه نامه به بیمه گذار تا زمان پرداخت حق بیمه امتناع کند. ذکر این شرط  عرفا در قراردادهای بیمه اتش سوزی، صاعقه و انفجار ضروریست. اما در سایر قرارداد ها اگر نگارش بیمه نامه درست انجام نشود، میتواند بیمه گر را متحمل ضرر کند.

نکته قابل توجه این است که اگر بیمه گذار در موعد مشخص یا شرایط مشخص شده ی دیگر در قرارداد از پرداخت تمام یا قسمتی از حق بیمه امتناع کند، بیمه گر میتواند قرارداد بیمه را فسخ کند و برگشت حق بیمه به صورت روز شمار محاسبه خواهد شد.