محرمانه و غیر علنی بودن تحقیقات مقدماتی

محرمانه بودن تحقیقات مقدماتی

در شکل سنتی نظام دادرسی تفتیشی تحقیقات حتی نسبت به خود متهم نیز جنبه ی محرمانه داشت  به این معنا که متهم از اقدام تحقیقی که مرجع تحقیق در مورد او انجام می داد و گاه حتی از اقدام خود اگاهی نداشت .

اما امروزه تحت تاثیر اسناد بین المللی حقوق بشر و تحول در افکار و عقاید و شیوه های دادرسی نظام تفتیشی سابق باقی نمانده و تغییر کرده است .

اقداماتی هم چون تفهیم اتهام به متهم و اعلام داشتن حق سکوت و یا دست کم قبول سکوت متهم در برابر سوالات و عدم اجبار او به پاسخگویی و ابلاغ قرار های مرجع تحقیق به متهم و… نمونه هایی از فاصله گرفتن تحقیقات مقدماتی معاصر از شکل سنتی نظام دادرسی تفتیشی است .

بر خلاف گذشته قانون ایین دادرسی کیفری جدید علاوه بر تصریح محرمانه بودن تحقیقات مقدماتی حاوی حکمی است که منظور قانون گذار از محرمانه بودن را نیز روشن می سازد که ماده ی ۹۱ این قانون در این خصوص بیان می کند که تحقیقات مقدماتی به صورت محرمانه صورت می گیرد مگر در مواردی که قانون به نحوی دیگر مقرر کند.

کلیه ی اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی حضور دارند موظف به حفظ این اسرار هستند و در صورت تخلف به مجازات جرم افشای اسرار شغلی و حرفه ای محکوم خواهند شد .

البته شایسته بود که قانون گذار اجازه می داد در برخی از جرائم که به دلیل ابعاد گسترده و یا خشونت بار ارتکاب انها احساسات عمومی جریحه دار شده و جامعه خواستار اگاهی در این زمینه است مقامی رسمی مانند دادستان یا رئیس کل دادگستری استثنا اطلاعات محدودی از پرونده را جهت اگاهی افکار عمومی و جلوگیری از رواج شایعات بی اساس در اختیار رسانه ها قرار می دهند .

غیر علنی بودن تحقیقات مقدماتی

طبق اصل ۱۶۵ قانون اساسی اصولا محاکمه علنی انجام می شود یعنی افرادی هم که سمتی در پرونده ی مورد رسیدگی ندارند حق شرکت در جلسه ی دادگاه و مشاهده ی جریان دادرسی را دارند با این حال علنی بودن اختصاص به جلسات رسیدگی دادگاه داشته و شامل جلسات تحقیقات مقدماتی در دادسرا نمی شود.

بدین ترتیب منظور از غیرعلنی بودن تحقیقات مقدماتی این است که غیر از افرادی مانند متهم و شاکی و وکلای انها یا کارشناس و شاهد و مطلع که حضور انها لازم دانسته شده است و از سوی مرجع تحقیق برای ارائه ی توضیحات احضار می شوند دیگران حق حضور در جلسات تحقیقات مقدماتی را ندارند .